Τα Αιολικά Πάρκα,
το περιβάλλον και η τοπική ανάπτυξη

Ν. Πετράκης
Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Ανάπτυξης Σητείας Α.Ε.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΡΘΡΟΥ: Η αξιοποίηση των Α.Π.Ε ανήκει στις προτεραιότητες του Οργανισμού μας και η Σητεία έχει καταστεί το πρώτο επίκεντρο ανάπτυξης των Αιολικών Πάρκων στην Ελλάδα. Με τους συνεργάτες μας υλοποιήσαμε: ενέργειες ενημέρωσης, κατασκευή επιδεικτικής Α/Γ 500KW, 2 Αιολικά Πάρκα (5 ΜW-αναπτυξιακός-και 4,9 ΜW -πρόγραμμα - ΤΗΕΡΜΙΕ) και στηρίξαμε την όλη προσπάθεια στην περιοχή, (συνολική εγκατεστημένη ισχύς Α/Γ 65 MW). Τα οφέλη του τόπου από τα έργα αυτά είναι πολύ μεγάλα: νέες θέσεις εργασίας, εισοδήματα στον τόπο, βελτίωση του ενεργειακού ισοζυγίου της Κρήτης, τεχνολογικός εκσυγχρονισμός, ανάπτυξη τοπικής επιχειρηματικότητας, οικονομίας, εισοδήματα στον ΟΑΣ, διαφήμιση της Σητείας σε όλη την Ευρώπη, ανάπτυξη οικολογικού και τεχνολογικού τουρισμού. Ήδη προωθούμε τη δημιουργία Μεσογειακού Κέντρου των ΑΠΕ που μαζί με τις υφιστάμενες εφαρμογές καθιστούν τη περιοχή μας εκτεταμένο πεδίο πρωτοποριακών εφαρμογών ΑΠΕ στην Α. Μεσόγειο. Τα Αιολικά Πάρκα όχι μόνο δε ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα αλλά την προστατεύουν. Ακουστική όχληση δεν υπάρχει καμιά. Σε ότι αφορά τη λεγόμενη "οπτική ρύπανση" τα Αιολικά Πάρκα όταν χωροθετούνται σωστά δηλ. μακριά από αρχαιολογικούς χώρους μνημεία και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους , τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Απαιτείται η κατασκευή κοινών δικτύων μεταφοράς ρεύματος , έργα αντλησιοταμιευτήρων. Η Πολιτεία έχει υποχρέωση να στηρίξει τις ΑΠΕ και όλοι να τις αξιοποιήσομε κατά το καλύτερο τρόπο.

Η αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας είναι μια νέα, πολύ σημαντική υπόθεση για τη χώρα, για τη Περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη και η συζήτηση από καιρού εις καιρόν των εξελίξεων και των θεμάτων που τις αφορούν είναι αναγκαία και ιδιαίτερη χρήσιμη.
Ο Οργανισμός Aνάπτυξης Σητείας (ΟΑΣ ΑΕ) είναι μια αναπτυξιακή Εταιρία των 4 Δήμων της Επαρχίας Σητείας δηλ. των Δήμων Σητείας, Μακρύ Γιαλού, Ιτάνου και Λεύκης.

Σκοπός του είναι η υποστήριξη της Τοπικής ανάπτυξης μιας ανάπτυξης ολοκληρωμένης, ισόρροπης, οικολογικής. Η αξιοποίηση των Α.Π.Ε. ανήκει στις προτεραιότητες του Οργανισμού μας από της ίδρυσης τους το 1988. Και είμαστε ευτυχείς που μετά από μια μεγάλη και συστηματική προσπάθεια 15 ετών η Σητεία έχει καταστεί το πρώτο επίκεντρο ανάπτυξης των Α.Π.Ε και ιδιαίτερα των Αιολικών Πάρκων στην Ελλάδα και ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγεια με πολλά και σημαντικά οφέλη για την Εθνική, την Περιφερειακή, και την Τοπική ανάπτυξη.

Ας πάρομε όμως τα πράγματα με τη σειρά:

  • Το 1985 στο πλαίσιο του Ανοιχτού Πανεπιστημίου του Δήμου Σητείας και με άλλες εκδηλώσεις ενημερώσαμε την τοπική κοινωνία για τις Α.Π.Ε. και τα πλεονεκτήματα τους, αναπτύξαμε τον κοινωνικό διάλογο και εξασφαλίσαμε την κοινωνική συναίνεση.
  • Προσλάβαμε στη συνέχεια ειδικό συνεργάτη τον ηλεκτρολόγο κ. Γαρυφαλλάκη.
  • Προχωρήσαμε σε προπαρασκευαστικές ενέργειες, μετρήσεις ανεμολογικών στοιχείων και εντοπισμό κατάλληλων περιοχών .
  • Το 1989 σε συνεργασία με το Ε.Μ.Π. και τον καθηγητή κ. Ζερβό υποβάλαμε πρόταση στο ανταγωνιστικό - επιδεικτικό πρόγραμμα THERMIE της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανέγερση Α /Γ 500 KW στη Ζήρο Σητείας . Ήταν η πρώτη μεγάλη Α /Γ στη Κρήτη (και την Ελλάδα) και λειτούργησε με εξαιρετικά αποτελέσματα. Η Α/ Γ αυτή - πιλότος - μαζί με τις 2 όμοιες Α /Γ της ΔΕΗ που έγιναν αμέσως μετά, άνοιξε το δρόμο στη κοσμογονία των Αιολικών Πάρκων που αναπτύχθηκαν στο τόπο μας (και ευρύτερα) διότι μέσον αυτής δοκιμάστηκαν στη πράξη οι τοπικές συνθήκες παραγωγής ηλεκτρισμού από τον άνεμο σε εμπορική βάση και αντιμετωπίσθηκαν όλα τα διοικητικά, θεσμικά, νομικά, χρηματοοικονομικά, οργανωτικά και τεχνικά προβλήματα που δεν ήταν λίγα. Αποκτήθηκε πολύτιμη εμπειρία που βοήθησε στην καλύτερη επίλυση των τεχνικών προβλημάτων και στην διατύπωση προτάσεων βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου.
    Βασικός συνεργάτης μας και σ'αυτό και στα άλλα Προγράμματα μας είναι ο ηλεκτρολόγος ΕΜΠ κ. Στέφανος Γαρυφαλλάκης εκ των πρωτοπόρων τεχνικών για τις ΑΠΕ και τον ευχαριστώ.
  • Ο νόμος 2244/94 που ακολούθησε, αποτέλεσε βαθιά τομή στα πράγματα των ΑΠΕ και δημιούργησε ευνοϊκό έδαφος για την ανάπτυξη τους . Είναι έργο του τότε Υπουργού Ανάπτυξης και σημερινού Πρωθυπουργού της χώρας Κώστα Σημίτη.
  • Ακολούθησε πρόταση μας στο ΥΠΕΘΟ στον αναπτυξιακό νόμο από την οποία προέκυψε το Αιολικό Πάρκο ισχύος 5MW της "ΑΝΕΜΟΕΣΣΑΣ Α.Ε." κοντά στη πόλη της Σητείας με βασικούς μετόχους την ΕΝΕRCON, τον Ο.Α.Σ. Α.Ε. και τα ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΚΡΗΤΗΣ και ΕΛΛΑΔΑΣ. Οι ίδιοι, παραπάνω συνεργάτες μας και με δική μας υποστήριξη δημιούργησαν στην ίδια περιοχή 2 Αιολικά Πάρκα ισχύος 10MW έκαστο και παραχώρησαν , προς τιμήν τους , το 2% των μετοχών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση της περιοχής . Την ίδια περίοδο η ΔΕΗ, η ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ και η ΑΙΟΛΟΣ κατασκεύασαν άλλα Αιολικά πάρκα στην περιοχή της Επαρχίας Σητείας ισχύος 5,1 MW, 10,2MW, και 10 MW αντίστοιχα.
  • Σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ είχαμε υποβάλει επίσης πρόταση στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα THERMIE για τη δημιουργία ενός Πάρκου 4,9 MW με Α/Γ 2 διαφορετικών κατασκευαστικών οίκων και με σκοπό τη σύγκριση τους.
    Το Πρόγραμμα βαθμολογήθηκε με άριστα, ήδη έχουν ανεγερθεί οι 5 Α/Γ από την ΕΝΕRCON ΕΛΛΑΣ και είναι υπό ανέγερση 4 Α/Γ της MICON από την εταιρία W.R.E. ΕΛΛΑΣ. Πρόσφατα επίσης η ΔΕΗ εγκατέστησε ένα νέο Αιολικό Πάρκο ισχύος 10 MW. Είναι έτσι εγκατεστημένα και λειτουργούν στην Επαρχία Σητείας Αιολικά Πάρκα συνολικής ισχύος 65 MW, ενώ επίκειται η εγκατάσταση και άλλων μετά την πρόσφατη προκήρυξη της περιφέρειας Κρήτης και τα αποτελέσματα της.

Τα οφέλη του τόπου από τα έργα αυτά είναι πολύ μεγάλα:

  • Δημιουργήθηκαν 20 μόνιμες νέες θέσεις εργασίας και 200 προσωρινές κατά την κατασκευή των έργων.
  • Δημιουργήθηκαν πολλά νέα εισοδήματα στον τόπο σε ιδιοκτήτες γης, μηχανικούς, εργολάβους, τεχνίτες, εργάτες, συμβολαιογράφους, δικηγόρους, ξενοδόχους, εστιάτορες, εμπόρους κ.α.
  • Επιτεύχθηκε σοβαρή βελτίωση του ενεργειακού ισοζυγίου της Κρήτης και τώρα αποφεύγονται οι διακοπές ρεύματος που είχαν ολέθριες συνέπειες στον τουρισμό και την οικονομία.
  • Επήλθε τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση της περιοχής, αφού εδώ εκπαιδεύτηκαν κοντά στους Έλληνες και ξένους μηχανικούς πολλοί δικοί μας μηχανικοί και τεχνίτες και βρήκαν δουλειά.
  • Υπήρξε επίσης ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικότητας και οικονομικής ζωής.
  • Δημιουργήθηκαν σοβαρά έσοδα στους Δήμους της περιοχής (ύψους άνω των 100.000.000 δρχ. ετησίως) αφού το 2% των ακαθάριστων εσόδων των εταιριών Αιολικών Πάρκων αποδίδεται σ'αυτούς.
  • Δημιουργήθηκαν ακόμη εισοδήματα στον ΟΑΣ και έτσι θα μπορεί να αξιοποιεί περισσότερα Ευρωπαϊκά προγράμματα και να ενισχύει την τοπική ανάπτυξη.
  • Είχαμε όμως και μεγάλα απρόσμενα οφέλη. Το ένα μετά το άλλο τα μεγάλα Ευρωπαϊκά κανάλια ,όπως το δημόσιο Γαλλογερμανικό κανάλι ΑRTE, το 1ο δημόσιο Γερμανικό κανάλι, η εκπομπή MEDITERRANEO κλπ. έρχονται, κάνουν λήψεις και διαφημίζουν τη Σητεία σε όλη την Ευρώπη.
  • Έρχονται γκρούπ φοιτητών Α.Ε.Ι, Τ.Ε.Ι κ.α. σχολών για να δουν τα Αιολικά Πάρκα. Οι κοινοί τουρίστες ενδιαφέρονται, τα επισκέπτονται και τα φωτογραφίζουν. Ήδη τα Αιολικά πάρκα αποτελούν τουριστικά αξιοθέατα για όλη την Ευρώπη, όπου βέβαια υπάρχουν. Ένα παράδειγμα: Το Νοέμβριο του 2000 που βρέθηκα στη γνωστή πανέμορφη και εξαιρετικά τουριστική πόλη Brige του Βελγίου διαπίστωση ότι στον τουριστικό οδηγό της πόλης περιλαμβάνεται ως μείζονος σημασίας αξιοθέατο το Αιολικά Πάρκο της περιοχής.

Δεν είναι όμως αμελητέα και τα οφέλη της Εθνικής οικονομίας:

  • Από τη λειτουργία των ισχύος 65MW Αιολικών Πάρκων της Σητείας υποκαθιστάται ποσότητα άνω των 50.000 τόνων πετρελαίου και προκύπτει η αντίστοιχη εξοικονόμηση συναλλάγματος. Ταυτόχρονα ενισχύεται η ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας, αξιοποιείται εγχώρια, ανανεώσιμη πηγή. Τα Αιολικά Πάρκα της Σητείας παράγουν ήδη το 11% των αναγκών της Κρήτης σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Τα έργα όμως αυτά αποτελούν υποδομές που επιδέχονται και άλλου είδους αξιοποίηση και σ' αυτήν προχωρούμε.

  • Ήδη έχομε υποβάλει ύστερα από πρόσκληση της Περιφέρειας Κρήτης στο Πρόγραμμα INTERREG III και ARCHIMED πρόταση για τη δημιουργία εδώ Μεσογειακού Κέντρου Α.Π.Ε και Μουσείου του ανέμου που θα παρέχει :
    o Ενημέρωση του κοινού και ειδικών ομάδων
    o Εκπαίδευση και τεχνιτών Αιολικών Πάρκων
    o Κατάρτιση στις Α.Π.Ε
    o Επίδειξη τεχνολογιών Α/Γ κλπ.
    o Τεχνική Υποστήριξη για την ανάπτυξη των Α.Π.Ε στην Α. Μεσόγειο.
  • Επίσης έχομε ήδη υλοποιήσει μέσω του Τουριστικού γραφείου του ΟΑΣ αλλά και προωθούμε πλέον συστηματικά 2ήμερα - 7ημερα - πακέτα οικολογικού - τεχνολογικού - εκπαιδευτικού Τουρισμού γύρω από τις Α.Π.Ε. Απευθύνονται σε σχολεία και οικολογικές οργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

    Το έργο αυτό και τα άλλα Αιολικά Πάρκα, της περιοχής μαζί με:
    o Ερευνητικό Ηλιοθερμικό έργο των Λιθινών Σητείας που υλοποιείται με τη συμμετοχή μας μέσω του Προγράμματος JULE
    o Τα φωτοβολταϊκά της περιοχής (ΡΟΚΑΣ, ξενοδοχεία, Αγροτουριστικές μονάδες)
    o τις πολλές χρήσεις της βιομάζας, (στη βιομηχανία, τα θερμοκήπια, τα ξενοδοχεία κλπ.).
    o τη τοπική μονάδα παραγωγής Η/Θ που επεκτείνεται με την υποστήριξη μας μέσω του προγράμματος LEADER ΙΙ.
    o το μικρό υδροηλεκτρικό της Ζάκρου που προωθούμε και
    o τη μονάδα κατασκευής μικρών Α/Γ που προωθεί η Ν.Α .Λασιθίου καθιστούν τη περιοχή μας εκτεταμένο πεδίο πρωτοποριακών εφαρμογών ΑΠΕ στην Α. Μεσόγειο και συμβάλλουν στην ανάδειξη της Κρήτης σε κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας στην περιοχή αυτή - πράγμα που αποτελεί στρατηγικό στόχο της Περιφέρειας Κρήτης.
    o Υποβάλαμε τέλος στις 29/9/2000 αυτοτελώς ο ΟΑΣ πρόταση για δημιουργία μικρού Αιολικού Πάρκου (1,2MW) στη Ζήρο Σητείας με βάση την πρόσφατη προκήρυξη της Περιφέρειας Κρήτης.

Η ευρύτερη σημασία των έργων αυτών πιστοποιείται από τη παρουσία στα εγκαίνια των Αιολικών Πάρκων του Δήμου Σητείας (Αχλάδια, Μαρωνιά, Κρυά) στις 6/10/2000 εκπροσώπων και ενδιαφερομένων από 8 ξένες χώρες (τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Σουηδία, την Εσθονία, την Τουρκία και την Αίγυπτο) ενώ παραβρέθηκαν ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Χριστοδουλάκης και ο επίτροπος έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Βusquen.

Σε ότι αφορά τώρα ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, το περιβάλλον, τα πράγματα έχουν ως εξής:

Η σοβαρότερη ρύπανση ως γνωστόν είναι εκείνη της ατμόσφαιρας.
Τα Αιολικά Πάρκα όχι μόνο δε ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα αλλά τη προστατεύουν αποφασιστικά.
Μόνο από τη λειτουργία των Αιολικών Πάρκων 27,5MW κοντά στη πόλη της Σητείας και την υποκατάσταση 22.500 τόννων πετρελαίου η ατμόσφαιρα απαλλάσσεται από τους εξής ρύπους:
76.500 τόννους, εκπομπών CO2
1.395 τόννους εκπομπών
16,2 τόννους εκπομπών CO
108 τόννους εκπομπών Nox
4,5 τόννους εκπομπών HC
72 τόννους εκπομπών σωματιδίων
Ακουστική, ηχητική όχληση δεν υπάρχει καμιά.
Ο θόρυβος που κάνει ένα Αιολικό Πάρκο είναι όπως το θρόισμα ενός "Καλαμιώνα" ή το πέταγμα ενός αετού όταν "κάνει βουτιά" για όσους έχετε σχετική εμπειρία.

Σε ότι αφορά τη λεγόμενη "οπτική ρύπανση" τα Αιολικά Πάρκα όταν χωροθετούνται σωστά δηλ. μακρυά από αρχαιολογικούς χώρους μνημεία και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ενδιαφέροντος όπως π.χ. βιότοπους, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα.
Απεναντίας όπως είναι γνωστό ένα από τα περιφημότερα και γνωστότερα τοπία στον κόσμο είναι το Οροπέδιο Λασιθίου με τις χιλιάδες ανεμόμυλους (που είναι μεταλλικοί)
Τα Αιολικά Πάρκα από κάποια απόσταση παραπέμπουν στην εικόνα αυτή. Άλλωστε το ανάγλυφο του Eλληνικού χώρου είναι τόσο πολύμορφο ώστε εύκολα μπορούν να βρεθούν κατάλληλες θέσεις.
Εκείνο λοιπόν που πρέπει να προσεχθεί είναι η σωστή χωροθέτηση των Αιολικών Πάρκων , η σωστή διάταξη των Α/Γ καθώς και η κατασκευή κοινών δικτύων μεταφοράς ρεύματος. Τότε δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα. Ήδη το 1ο και το 2ο Συνέδριο του ΕΜΠ είχε κάμει σχετικές προτάσεις που πρέπει να υλοποιηθούν. Πρέπει ακόμη να χρηματοδοτηθούν και να υλοποιηθούν έργα αντλησιοταμιευτήρων για την αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας των Αιολικών πάρκων τις ώρες που δεν τη χρειάζεται η ΔΕΗ.
Ήδη έχει εγκριθεί σχετική πρόταση των 3 εταιριών Αιολικών Πάρκων που βρίσκονται κοντά στη Σητεία και πρέπει να στηριχθεί, όπως και όμοιες που θα υποβληθούν.

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι νομίζω σαφές.
Τα Αιολικά πάρκα προσφέρουν μεγάλα οφέλη και στην Εθνική και τη Περιφερειακή και τη τοπική ανάπτυξη και εφόσον χωροθετούνται σωστά όπως εκθέσαμε παραπάνω όχι μόνο δεν υποβαθμίζουν το περιβάλλον αλλά το προστατεύουν .
Η Πολιτεία έχει υποχρέωση να στηρίξει τις ΑΠΕ και όλοι να τις στηρίξομε και να τις αξιοποιήσομε κατά το καλύτερο τρόπο.
Χωρίς τεχνολογία ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.
Το θέμα λοιπόν δεν είναι να στραφούμε κατά της νέας αυτής τεχνολογίας αλλά να την αξιοποιήσομε ορθολογικά.
"Τεχνολογία και συνείδηση. Να οι δύο πόλοι που θα κρίνουν τον πολιτισμό μας" είπε ο Λεκορμιζιέ.
Τα Αιολικά Πάρκα είναι και έργα τεχνολογίας και έργα συνείδησης, - της οικολογικής .
Ταυτόχρονα είναι και έργα εθνικής , περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης.

Πρέπει να τα στηρίξομε όλοι.