Η συνταγή είναι γνωστή και δοκιμασμένη με επιτυχία επί δεκαετίες στην ελληνική πραγματικότητα : πως μπορείτε να χύσετε μιά καρδάρα με γάλα χωρίς να σας πάρει είδηση ο πολύς κόσμος. Κατ΄αρχήν, λοιπόν, παίρνετε μία καλοφτιαγμένη και στέρεη καρδάρα (στη δική μας περίπτωση, ένα συγκροτημένο και ευνοϊκό, για τις επενδύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), θεσμικό πλαίσιο, όπως ήταν ο Ν.2244/94 και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενέργειας (ΕΠΕ) στο Β' ΚΠΣ), μια καρδάρα που είναι γεμάτη με γάλα (στη δική μας περίπτωση, με το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για έργα ΑΠΕ εμπορικής κλίμακας).

Στη συνέχεια, χαλαρώνετε τα στεφάνια που συγκρατούν την καρδάρα και αφαιρείτε κάποια απαραίτητα για τη στεγανότητά της καρφιά (στην περίπτωσή μας, εισάγετε με το Ν. 2773/99 ρυθμίσεις που αφήνουν ουσιαστικά μετέωρες τις βασικές διατάξεις του Ν. 2244/94, όπως π.χ. αυτήν για εγγυημένη τιμή αγοράς της kWh, ή για την υποχρέωση της ΔΕΗ να συνάπτει 10ετές σταθερό συμβόλαιο αγοράς της παραγόμενης από ΑΠΕ ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ.). Μετά, για να "διευκολύνετε" την εθελουσία έξοδο του γάλακτος, φτιάχνετε και μια σειρά τρύπες στον πάτο της καρδάρας, μικρές βέβαια για να μην έχετε απότομο άδειασμα του περιεχομένου της (στην περίπτωσή μας, π.χ. μειώνετε τις επιδοτήσεις που δίνει το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑΝ) στο Γ' ΚΠΣ, σε σχέση με το ΕΠΕ στο Β' ΚΠΣ, μοιράζοντας τη μείωση, για να μη γίνει ιδιαίτερα αισθητή, τόσο στο ποσοστό επιδότησης, όσο και στο επιλέξιμο κόστος ανά kWe, συγχρόνως δε μειώνετε δραστικά και τα διαθέσιμα κονδύλια για επιδοτήσεις, ως ποσοστό του συνολικού προϋπολογισμού των αιτούμενων επιδότηση έργων).

Τέλος, για να είστε 100% σίγουροι ότι δεν θα διακοπεί η προς τα έξω ροή του γάλακτος, βάζετε και μερικούς συγγενείς και φίλους να κλωτσούν την καρδάρα, σταθερά και επίμονα (στην περίπτωσή μας, αυξάνετε τη γραφειοκρατία και την αδιαφάνεια της αδειοδοτικής και χρηματοδοτικής διαδικασίας των έργων ΑΠΕ, αφ'ενός μεν προσθέτοντας νέες προϋποθέσεις και εμπόδια, όπως την άδεια παραγωγής, τις συνεχώς ογκούμενες, σε αριθμό και πολυπλοκότητα, απαιτήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ για δικαιολογητικά αδειοδότησης, ειδικά για έργα ΑΠΕ, τους νέους παραλογισμούς γνωμοδοτούντων φορέων, όπως η ΕΡΤ, η ΥΠΑ, το ΓΕΑ, κλπ., αφ΄ετέρου δε τροποποιώντας και κατακερματίζοντας την επιτυχημένη μέχρι σήμερα διαδικασία αξιολόγησης και παρακολούθησης έργων ΑΠΕ στο Β' ΚΠΣ, με την εισαγωγή πλήθους νέων φορέων και επιτροπών του ΕΠΑΝ στο Γ' ΚΠΣ, αγνώστου ή αορίστου ρόλου, δομής, στελέχωσης και χρησιμότητας, σε περιφερειακό ιδιαίτερα επίπεδο).

Και όταν, με το καλό, χυθεί όλο το γάλα και δεν μείνει σταγόνα μέσα στην καρδάρα, τότε ρίχνετε όλο το φταίξιμο στο χαμηλό ιξώδες και την ελαττωματική πηκτικότητα του γάλακτος (στη δική μας περίπτωση, στο χαμηλό επίπεδο επαγγελματισμού και την έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος των επενδυτών ΑΠΕ).

Αλλά, ας σοβαρευτούμε. Αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια έχω περιγράψει και έχω αναλύσει διεξοδικά, σε πλήθος παρουσιάσεων, άρθρων και μελετών, τα καφκικά - όπως εγώ τα ονομάζω - αδιέξοδα των διαδικασιών υλοποίησης έργων ΑΠΕ εμπορικής κλίμακας στη χώρα μας. Γι αυτό και θα αντισταθώ στον πειρασμό να τα επαναλάβω, αν και στην Ελλάδα η διαρκής, μονότονη επανάληψη παραμένει ακόμα βασικότατος τρόπος μάθησης, έστω και αυτής της ελλιπούς και επιφανειακής μάθησης που προσλαμβάνουν οι αρμόδιοι, με πολύ, είναι αλήθεια, μόχθο από πλευράς ενδιαφερομένων.

Θα περιοριστώ, λοιπόν, στο να παρουσιάσω συνοπτικά μερικές βασικές σκέψεις και προβληματισμούς, όσον αφορά το πως διαμορφώνεται σήμερα το τοπίο στο ευρύτερο θέμα των δημόσιων επιχορηγήσεων σε έργα ΑΠΕ εμπορικής κλίμακας.

1. Το τέλος των επιχορηγήσεων έργων ΑΠΕ αργεί πολύ ακόμα, ιδιαίτερα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να είμαι ακριβέστερος, αργεί για τόσο ακριβώς χρονικό διάστημα, όσο είναι και το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί για τη διαμόρφωση και τη γενικευμένη εφαρμογή, σε διεθνές επίπεδο, ενός ορθολογικού συστήματος τιμολόγησης της παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας, ιδιαίτερα δε των πρώτων υλών από τις οποίες η ενέργεια αυτή παράγεται. Ενός συστήματος τιμολόγησης που θα ενσωματώνει πλήρως, μεταξύ άλλων, και τις παραμέτρους, αφ' ενός του εξωτερικού κόστους παραγωγής κάθε μιας ενεργειακής μορφής τελικής χρήσης, αφ' ετέρου του πραγματικού κόστους αντικατάστασης του εξαντλήσιμου ενεργειακού πόρου (ή πόρων), από τον οποίο η συγκεκριμένη μορφή ενέργειας παράγεται.

   Όσο κάτι τέτοιο δεν θα συμβαίνει, θα συνεχίζεται και η οικονομική υποστήριξη των ΑΠΕ, όχι ως αυθαίρετη κρατική επιδότηση μιας μη βιώσιμης, υπό όρους ελεύθερης αγοράς, μορφής ενέργειας, αλλά ως εύλογο αντιστάθμισμα των τεράστιων, άμεσων και έμμεσων, κρατικών επιδοτήσεων που έχουν συσσωρευθεί επί δεκαετίες, και εξακολουθούν να συσσωρεύονται, στο σύστημα εξόρυξης, ενεργειακής μετατροπής και χρήσης των συμβατικών πηγών ενέργειας, για να μπορέσουν τελικά να σταθούν αυτές στα πόδια τους (να θυμηθούμε, άραγε, τις εκατοντάδες δισ. δρχ. των κρατικών επιδοτήσεων στην Ελλάδα για τις υποδομές του φυσικού αερίου και του λιγνίτη;).

2. Σε αντίθεση με ότι εσφαλμένα, λόγω κακής ή ελλιπούς πληροφόρησης, πιστεύουν ορισμένοι αρμόδιοι υπουργείων, κρατικών υπηρεσιών και φορέων, οι δημόσιες επιχορηγήσεις έργων ΑΠΕ όχι μόνο δεν μειώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αντίθετα ενισχύονται, ως αποτέλεσμα ευρύτερης αναγνώρισης του πρωταρχικού τους ρόλου στην αντιμετώπιση του φαινομένου των κλιματικών αλλαγών, και, γενικότερα, στην παγκόσμια προσπάθεια για αποτελεσματική προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος.

   Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι η έμφαση μετατοπίζεται σταδιακά από την άμεση χρηματοδοτική υποστήριξη των έργων ΑΠΕ, στην έμμεση, αλλά και πιο ουσιαστική, υποστήριξή τους, αφ' ενός μέσω υψηλών φοροαπαλλαγών επί του κόστους επένδυσης, αφ' ετέρου μέσω της προσφοράς σημαντικού εγγυημένου premium επί της τιμής ελεύθερης αγοράς, από τις δημόσιες και ιδιωτικές ηλεκτρικές επιχειρήσεις, για την kWh που αγοράζουν από ΑΠΕ. Αυτή είναι και η ουσία του νέου θεσμικού πλαισίου για τα ανανεώσιμα στη Γερμανία και την Ισπανία, ενός πλαισίου που δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για την αλματώδη εξέλιξη των ΑΠΕ, που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια στις δύο αυτές χώρες, αυτή είναι και η νέα κατεύθυνση του εθνικού συστήματος ανάπτυξης των ΑΠΕ στη Γαλλία, μετά την παταγώδη αποτυχία (όπως συνέβη και στη Μ.Βρετανία) του εναλλακτικού συστήματος διαμόρφωσης της τιμής της kWh από ΑΠΕ με μειοδοτικούς διαγωνισμούς, πράσινα πιστοποιητικά, κλπ.

   Με το σύστημα της εγγυημένης τροφοδοσίας εγκαταστάθηκαν, μέσα στο 2000 και μόνο, στη μεν Γερμανία 1668 μεγαβάτ (MW) αιολικών πάρκων, στην Ισπανία 872 MW, στη Δανία 555 MW, κ.λ.π. Αντίθετα, στη Μ. Βρετανία εγκαταστάθηκαν μόνο 17 MW αιολικών μέσα στο 1999 και μόνο 53 MW μέσα στο 2000. Αντίστοιχη με τη Μ. Βρετανία είναι και η κατάσταση στη Γαλλία, όπου το 2000 εγκαταστάθηκαν μόνο 56 MW αιολικών. Η αποτυχία αυτή οδήγησε τη Γαλλική κυβέρνηση, το Δεκέμβριο του 2000, στην κατάργηση του συστήματος δημοπρασιών (για την τιμή αγοράς της KWh από ΑΠΕ) και στην πλήρη υϊοθέτηση του συστήματος εγγυημένης τροφοδοσίας.

   Είναι τελείως χαρακτηριστικό, όπως επισημαίνει και σχετική γνωμοδότηση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγιεινής και Προστασίας Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι τα Κράτη-Μέλη τα οποία εφάρμοσαν το σύστημα εγγυημένης τροφοδοσίας κατέχουν σήμερα, συνολικά, το 95% της εγκατεστημένης ισχύος από αιολική ενέργεια, ενώ οι χώρες εκείνες που εφάρμοσαν το σύστημα προκήρυξης διαγωνισμών, δηλαδή η Μ.Βρετανία, η Γαλλία και η Ιρλανδία, βρίσκονται πολύ πίσω, προφανώς για λόγους διαρθρωτικών ελλείψεων του μοντέλου αυτού, της μη εγγυημένης δηλαδή τιμής της κιλοβατώρας από ΑΠΕ (με εκπτώσεις, μειοδοσίες, κλπ.). Και αυτό, παρά το γεγονός ότι τόσο στις Βρετανικές νήσους, όσο και στις βόρειες και νοτιοδυτικές ακτές της Γαλλίας, επικρατούν σημαντικά ευνοϊκότερες ανεμολογικές συνθήκες για αιολική εκμετάλλευση από ότι στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

   Ακόμα, δεν είναι τυχαίο και το γεγονός ότι, από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες κατασκευής ανεμογεννητριών παγκοσμίως, οι 9 ανήκουν σε χώρες που εφάρμοσαν το σύστημα εγγυημένης τροφοδοσίας.

   Χαρακτηριστικό, τέλος, της επικρατούσας τάσης για τη στήριξη της ανάπτυξης των ΑΠΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω κυρίως ενός σταθερού πλαισίου τιμολόγησης και προσφοράς premium στην πράσινη ενέργεια, είναι και το γεγονός ότι και αυτή ακόμα η Δανία, η οποία είχε προγραμματίσει, για το 2002 και μετά, τη σταδιακή της μετάβαση από το απόλυτα επιτυχημένο στην πράξη σύστημα εγγυημένης τιμής της kWh από ΑΠΕ, σε ένα σύστημα ελεύθερης διαμόρφωσης της τιμής αυτής, ανέστειλε πριν λίγους μήνες την έναρξη της σχετικής διαδικασίας.

3. Γίνεται λοιπόν φανερό από τα παραπάνω, ότι η στενότητα, η μεγάλη, όπως θα δούμε παρακάτω, ανεπάρκεια δημόσιων πόρων που διατίθενται σήμερα στην Ελλάδα για τη χρηματοδοτική υποστήριξη επενδύσεων ΑΠΕ, δεν αντιμετωπίζεται ούτε με τεχνητά εμπόδια που πληθαίνουν στο δρόμο τους (βλέπε νέες και επαυξημένες γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης), ούτε με σημαντικές περικοπές στα ποσοστά επιδότησης, απλώς και μόνο για να μοιραστούν περισσότερα κομματάκια της ίδιας μικρής πίτας, ούτε, πολύ χειρότερα, με μειοδοτικούς διαγωνισμούς (βλέπετε, έγιναν σοβαρά και τέτοιες σκέψεις).

   Το υπαρκτό, όντως, πρόβλημα της ανεπάρκειας πόρων μπορεί να αντιμετωπιστεί, αποτελεσματικά πιστεύω, προς δύο κύριες κατευθύνσεις : α) τη διεύρυνση της δημόσιας χρηματοδοτικής βάσης υποστήριξης των επενδύσεων ΑΠΕ, με την αύξηση των διατιθέμενων ειδικά για ΑΠΕ κονδυλίων του Μέτρου 2.1 του ΕΠΑΝ / Γ' ΚΠΣ και την εντατικοποίηση της αξιοποίησης ανάλογων πόρων από τον Αναπτυξιακό Νόμο, β) τη σταδιακή ενεργοποίηση εναλλακτικών μορφών χρηματοδοτικής υποστήριξης των επενδύσεων ΑΠΕ, όπως είναι οι φοροαπαλλαγές και η επιδότηση της τιμής της παραγόμενης από ΑΠΕ kWh.

   Η τελευταία αυτή κατεύθυνση, δηλαδή της μετατόπισης του βάρους της επιδότησης, από επιδότηση κεφαλαιουχικού κόστους σε επιδότηση παραγωγής (πιθανά, μέσω μιας διαδικασίας επιστροφής φόρων), θα προωθούσε ταχύτερα την αξιοποίηση των ΑΠΕ στη χώρα μας, με την εισαγωγή βελτιωμένων τεχνολογιών και με την ανάπτυξη συγκροτημένων δραστηριοτήτων για καλύτερη συντήρηση, έτσι ώστε να αυξάνεται τελικά ο συνολικός χρόνος λειτουργίας των σταθμών ΑΠΕ και, συνεπώς, η παραγωγή τους.

   Το πόσο ανεπαρκή είναι τα διατιθέμενα στο Μέτρο 2.1 του ΕΠΑΝ κονδύλια για την οικονομική υποστήριξη επενδύσεων ΑΠΕ προκύπτει αβίαστα και από τα αποτελέσματα της υποβολής προτάσεων επιχορήγησης στην πρόσφατη πρώτη προκήρυξη του Μέτρου 2.1, η οποία είχε συνολικό προϋπολογισμό έργων 175 δισ. δρχ. Σημειώνουμε ότι ο προϋπολογισμός αυτός αφορούσε όχι μόνο έργα ΑΠΕ, αλλά και έργα συμπαραγωγής και εξοικονόμησης ενέργειας. Ο προϋπολογισμός, λοιπόν, των προτάσεων που υποβλήθηκαν στην πρώτη αυτή προκήρυξη ανήλθε συνολικά σε 430 δισ. δρχ., δηλαδή υπερκάλυψε ήδη κατά πολύ το ύψος του συνολικού προϋπολογισμού του Μέτρου 2.1 που είναι διαθέσιμος για ολόκληρη την 7ετία του Γ' ΚΠΣ (2000-2006), δηλ. τα 360 δισ. δρχ. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι από τη συμμετοχή στην πρώτη αυτή προκήρυξη του Μέτρου 2.1 αποκλείστηκαν στην πράξη όλα τα αιολικά πάρκα της νότιας Εύβοιας, των Κυκλάδων και της νότιας Λακωνίας, λόγω μη έκδοσης θετικών γνωμοδοτήσεων από τη ΡΑΕ για άδειες παραγωγής στις περιοχές αυτές. Να θυμήσουμε ότι, σύμφωνα με τον αρχικό, τουλάχιστον, σχεδιασμό της ΡΑΕ, θα δίνονταν άδειες παραγωγής σε 930 MW αιολικών πάρκων σε Λακωνία, Εύβοια και Κυκλάδες, συνολικού προϋπολογισμού περίπου άλλων 325 δισ. δρχ.

4. Με το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης των τεχνολογιών ΑΠΕ, σε σχέση με τις συμβατικές ενεργειακές τεχνολογίες, με τις υφιστάμενες σήμερα χρηματοοικονομικές συνθήκες ειδικά για επενδύσεις ΑΠΕ στην Ελλάδα και, στην περίπτωση των αιολικών πάρκων, με τον ταχέως απομειούμενο αριθμό πραγματικά ευνοϊκών ανεμολογικά θέσεων (των "φιλέτων"), το μέσο ποσοστό επιδότησης επενδύσεων ΑΠΕ δεν μπορεί να είναι μικρότερο από 40% (ποσοστό που έχει, άλλωστε, θεσπίσει και ο Αναπτυξιακός Νόμος). Ειδικά δε για τα αιολικά πάρκα, το ποσοστό αυτό δεν μπορεί να είναι μικρότερο από 35%, ή, σε απόλυτο μέγεθος, μικρότερο των 125 εκατ. δρχ. ανά εγκατεστημένο MW. Μεταβολή ( δηλ. μείωση) των ποσοστών επιδότησης μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση μόνο εάν συνδυαστεί με ταυτόχρονη ισοδύναμη αύξηση της τιμής αγοράς της παραγόμενης από ΑΠΕ kWh, είτε με θέσπιση ισοδύναμης φορολογικής απαλλαγής, για επενδύσεις ΑΠΕ. Σε κάθε άλλη περίπτωση, το μόνο σίγουρο αποτέλεσμα μιας τέτοιας, μονόπλευρης, μείωσης του μεγέθους της παρεχόμενης δημόσιας επιχορήγησης, θα είναι η δημιουργία θνησιγενών επενδύσεων, με μικρές πιθανότητες υλοποίησης και λειτουργίας, και, τελικά, με χαμηλές απορροφήσεις και σημαντικές απώλειες πόρων από το ΕΠΑΝ.

   Και αν τα αποτελέσματα από τα μαθηματικά μοντέλα που τρέχουν ορισμένοι στα γραφεία τους, σε αποστειρωμένες ασκήσεις επί χάρτου, δεν συμφωνούν με τα παραπάνω, αν ξαφνικά ανακάλυψαν υπερκέρδη και πακτωλούς χρημάτων στον αέρα, ας ησυχάσουν : δεν φταίνε τα μοντέλα τους, φταίνε οι υποθέσεις εργασίας με τις οποίες τα τροφοδοτούν, το γνωστό δηλαδή σύνδρομο του "gigo" (garbage in - garbage out). Υποθέσεις εργασίας που είναι φτιαγμένες για ένα φαντασιακό κόσμο, αγγελικά πλασμένο. Υποθέσεις που λένε π.χ. ότι ένα αιολικό πάρκο μπορεί να κατασκευαστεί μέσα σε 6-12 μήνες από την έκδοση της άδειας εγκατάστασής του (με την απαραίτητη, βέβαια, προϋπόθεση ότι "αγανακτισμένοι πολίτες" δεν θα εμποδίσουν την εκφόρτωση των ανεμογεννητριών στο λιμάνι, ή δεν θα κάψουν τα εκσκαπτικά μηχανήματα στον τόπο εγκατάστασής τους, ή, ακόμα, ότι δεν θα προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο πρόθυμα θα παγώσει, πάραυτα και για χρόνια, κάθε διαδικασία υλοποίησης του έργου). Υποθέσεις εργασίας που λένε π.χ. ότι, σύμφωνα με τους νόμους, η συνολική διαδικασία αδειοδότησης ενός έργου ΑΠΕ διαρκεί το πολύ 1-11/2 έτος, και το κόστος της διαδικασίας αυτής για τον επενδυτή είναι μικρό. Ή, ότι μόλις κατασκευαστεί ο σταθμός ΑΠΕ, η ΔΕΗ θα τον συνδέσει και θα του δώσει αμέσως ρεύμα για τη δοκιμαστική λειτουργία του. Ή, ακόμα περισσότερο, ότι όταν - επιτέλους - λειτουργήσει κανονικά ο σταθμός, ο Διαχειριστής του Συστήματος θα απορροφήσει το σύνολο της ηλεκτροπαραγωγής του, όπως έχει υποχρέωση από το νόμο (βλ. π.χ. την προωθούμενη περαιτέρω μείωση του ετήσιου εγγυημένου αριθμού ώρων απορρόφησης της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν τα αιολικά πάρκα στην Κρήτη). Κλπ., κλπ., κλπ.

5. Μια τελευταία τώρα, αλλά κρίσιμη, πιστεύω, επισήμανση : η συζήτηση για τη μορφή και το ύψος των δημόσιων επιχορηγήσεων σε επενδύσεις ΑΠΕ θα είναι θεωρητική, χωρίς ουσιαστική αξία ή αποτέλεσμα, αν το θέμα αυτό δεν συνδεθεί άρρηκτα με την ανάγκη εφαρμογής, έστω και πολύ καθυστερημένα, ενός αποτελεσματικού συστήματος υποστήριξης της υλοποίησης των επενδύσεων αυτών. Το 30 ή το 40 ή το 50% επιδότηση του μηδέν παραμένει πάντοτε μηδέν. Με άλλα λόγια, η Πολιτεία δεν μπορεί να θεωρεί ότι εξαντλεί το χρέος της προς τα ανανεώσιμα με τη χορήγηση των όποιων επιδοτήσεων σε σχετικά λίγες, επιλεγμένες προτάσεις έργων ΑΠΕ, αρκετές από τις οποίες τελικά δεν θα υλοποιηθούν, χαμένες μέσα στους γραφειοκρατικούς δαιδάλους των αδειοδοτήσεων, στην ασυνεννοησία και τις - εν πολλοίς - αλληλοσυγκρουόμενες επιδιώξεις και προτεραιότητες των συναρμόδιων υπουργείων, φορέων και υπηρεσιών, στο ογκούμενο κύμα τοπικών αντιδράσεων, το οποίο αφήνεται να συμπαρασύρει δικαίους και αδίκους, χωρίς καμμία, ουσιαστικά, συγκροτημένη ενημέρωση και σταθερή υποστήριξη των ΑΠΕ στις τοπικές κοινωνίες από την Πολιτεία και τους προς τούτο ταγμένους φορείς της, τέλος δε, στην έλλειψη των απαραίτητων τεχνικών υποδομών, όπως δικτύων μεταφοράς της παραγόμενης από ΑΠΕ ηλεκτρικής ενέργειας.

   Την να την κάνει, τελικά, την επιδότηση του ΕΠΑΝ ή του Αναπτυξιακού Νόμου ο οποιοσδήποτε σοβαρός επενδυτής ΑΠΕ, όταν γνωρίζει ότι οι πιθανότητες μελλοντικής απένταξης του έργου του και απώλειας της επιδότησης αυτής είναι ιδιαίτερα αυξημένες, είτε γιατί η πρόοδος του έργου θα καθυστερήσει απελπιστικά από την απροθυμία, την αδιαφορία ή την εχθρική στάση των γνωμοδοτούντων φορέων, ή, ακόμα, θα διακοπεί βίαια από τοπικές αντιδράσεις και νομικές προσφυγές, είτε, τέλος, γιατί δεν θα υπάρχει, για χρόνια ακόμα, δίκτυο μεταφοράς για να διοχετεύσει την παραγόμενη από το έργο του ενέργεια; Το παράδειγμα του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ενέργειας στο Β΄ΚΠΣ είναι χαρακτηριστικό: κοινοτικά (και εθνικά) κονδύλια ύψους πολλών δισ. δρχ. χάθηκαν οριστικά για τη χώρα μας, επειδή μία σειρά από έργα ΑΠΕ, που είχαν ήδη εξασφαλίσει τη σχετική επιδότηση του ΕΠΕ, δεν κατάφεραν τελικά να φτάσουν στο τέρμα του αδειοδοτικού λαβυρίνθου και να υλοποιηθούν έγκαιρα. Πρόσφατα, οριστικοποιήθηκε η απένταξη έργων ΑΠΕ συνολικού προϋπολογισμού 30 περίπου δισ. δρχ., ποσό που αντιπροσωπεύει το 30% (!) περίπου του συνολικού προϋπολογισμού των έργων ΑΠΕ που είχαν ενταχθεί στο ΕΠΕ / Β' ΚΠΣ.

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι βασικοί λόγοι που κάνουν το γάλα να χύνεται από την καρδάρα, ή, ακόμα χειρότερα, να μεταγγίζεται σε γειτονικές, πολύ πιο στέρεες και φιλόξενες, καρδάρες (βλέπε χώρες). Κι αν δεν βγούμε άμεσα από το λήθαργο, αν το μόνο που ονειρευόμαστε ως Πολιτεία είναι "το τέλος των επιδοτήσεων", τότε θα ξυπνήσουμε μία, όχι και τόσο μακρινή, μέρα για να διαπιστώσουμε ότι όλο το γάλα έχει οριστικά χυθεί. Και τότε θα μείνουμε να αναρωτιόμαστε, με αρκετή - είναι η αλήθεια - δόση αμηχανίας και πανικού, πως θα καταφέρουμε να εγκαταστήσουμε, μέσα σε ελάχιστα πλέον χρόνια, τις 2500 νέων MW ανανεώσιμων που απαιτούνται για να καλυφθούν οι υποχρεώσεις, τις οποίες πρόσφατα αναλάβαμε ως χώρα, για 20,1 % συμβολή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή μας μέχρι το 2010.